به گزارش خبرنگار مهر، برای بشر همواره این یک رویا بود که در کوتاهترین زمان با همنوعان خود در دورترین نقاط ارتباط برقرار و اطلاعات مورد نظر خود را مبادله کند. بشر برای تحقق این رویای دیرین سختی‌های بسیار متحمل شد و از هیچ تلاشی نیز دریغ نکرد. استفاده از عوامل طبیعی چون دود، کبوتران نامه‌بر و ... از اولین تحرکات بشر برای جامه عمل پوشاندن به این رویا بود.
سال 1860 جیمز کلارک ماکس‌دل فیزیکدان و ریاضیدان اسکاتلندی، تئوری امواج الکترومغناطیسی را برای اولین بار عرضه و سال 1887 هنریشن هرتز، مهندس و فیزیکدان آلمانی نظریه ماکس دل را تایید کرد. او موفق شد از نوسانات الکترونیکی برای انتقال امواج از محلی به محل دیگر بدون سیم استفاده کند.
وی برای اولین‌بار موفق شد امواج رادیویی را در آزمایشگاه تولید کند. پس از او برانلی فرانسوی سال 1890 آزمایش‌هایی در این زمینه انجام داد و بالاخره دانشمندی روسی به نام الکساندر پوپوف موجی را با دستگاهی که شبیه دستگاه هرتز و برانلی بود اختراع کرد و آنتن را به وجود آورد. به این ترتیب او یک دستگاه تلگراف مورس ایجاد کرد. در مارس 1896 پوپوف اولین پیغام تلگرافی را به مسافت 250 متری فرستاد.
مارکونی ایتالیایی اولین کسی بود که متوجه شد می‌توان از بیسیم به‌عنوان یک وسیله ارتباطی استفاده کرد که بعدها به نام مخترع رادیو معروف شد. وی سال 1895 اولین خبر رادیویی خود را به وسیله بیسیم در یک فاصله سه کیلومتری فرستاد. در ژوئن 1896 در لندن اولین ایستگاه تلگرافی بدون سیم به کمک امواج الکترونیکی نمایش داده شد.
مارکونی سال 1897 به ایتالیا برگشت و یک ارتباط بیسیم بین دو کشتی جنگی در یک مسافت 12 کیلومتری ایجاد کرد و بالاخره سال 1901 در تکمیل اختراع خود موفق شد علائم بیسیم را از یک طرف اقیانوس اطلس یعنی از انگلستان به آن طرف اقیانوس اطلس در آمریکا بفرستد.
مردم از اختراع مارکونی چنان به شور و هیجان آمده بودند که خواستار پخش صدای انسان از رادیو شدند، اما چون لامپ‌های رادیو ضعیف بود سازندگان آن باید فکری بهتر می‌کردند. به همین منظور در 1906 یک فیزیکدان آمریکایی به نام دو فورست لامپ سه الکترونی را اختراع کرد که برای رادیو الکتریسیته قابل استفاه بود. بعد از آن (روبرت فون لیئن) موفق به ساخت لامپ‌هایی شد که تحولی بزرگی در زمینه دستگاههای الکترونیکی به وجود آوردند.
سال 1910 برای اولین‌بار صدای موسیقی و آواز اپرا در آمریکای شمالی شنیده شد و در 1913 دانشمندان سعی کردند صدای موسیقی در تمام جهان شنیده شود، ولی جنگ جهانی اول زحمات آنها را بی‌نتیجه گذاشت. احتیاجات نظامی در دوران جنگ بیسیم را گسترش و در 11 نوامبر 1918 تلگراف بیسیم نوید پایان جنگ را به همه داد.
اولین دستگاههای پخش منظم رادیویی سال 1920 در انگلستان به کار افتاد و سال 1926 اولین کنفرانس بین‌المللی رادیویی با شرکت 27 کشور در برلین برپا شد و آئین‌‌نامه مقررات ارتباطات رادیویی به تصویب رسید. رشد فزاینده رادیو و مخاطبانش آن را تبدیل به رسانه‌ای جمعی و فراگیر کرد.
سال 1303 هجری شمسی (1924) توسط وزارت جنگ مقدمات استفاده از بیسیم فراهم و سال 1305 بیسیم در ایران وارد شد و از 1311 موسسات بیسیم توسعه پیدا کرد که نهایتا به ایجاد رادیو منتهی شد. هیئت وزیران دوم مهر 1313 استفاده از رادیو را تصویب کرد و مقرراتی وضع شد که برای نصب آنتن و استفاده از رادیو اجازه وزارت پست و تلگراف و تلفن لازم بود.
سال 1316 مقدمات ایجاد مرکز رادیو به وسیله وزرات پست و تلگراف و تلفن فراهم و چهارم اردیبهشت 1319 اولین فرستنده رادیویی در ایران در محل بیسیم در جاده قدیم شمیران افتتاح شد. اداره رادیو در بدو تاسیس به اداره کل انتشارات و تبلیغات به مدیریت دکتر عیسی صدیق اعلم، استاد دانشگاه واگذار شد.
سال 1319 رادیو تهران در 24 ساعت فقط هشت ساعت برنامه اجرا می‌کرد که شامل اخبار، موسیقی ایرانی، گفتار مذهبی، فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی بود. در بدو تاسیس، رادیو تهران دارای دو فرستنده یکی برای موج متوسط و دیگری برای موج کوتاه بود و برای پخش برنامه‌های خود از یک استودیو در محل اداره بیسیم استفاده می‌کرد.
رادیو تهران سال 1322 بخش دیگری به دیگر بخش‌های قبلی خود افزود و صبح‌ها برنامه آن سه ساعت افزایش یافت. سال1324 برای روزهای تعطیل نیز برنامه‌هایی مدون پخش میشد. سال 1327 یک فرستنده در اختیار رادیو قرار گرفت و یک استودیو کوچک در میدان ارگ برای پخش اخبار ساخته شد.
سال 1336 نام رادیو تهران به رادیو ایران تبدیل و بعدها در جنب رادیو ایران فرستنده دومی بنام رادیو تهران نیز مشغول به کار شد که در آغاز امر تنها موسیقی از آن پخش میشد. اولین کسانی که در رادیو مشغول شدند از میان فرهنگیان و هنرمندان شایسته بودند و از سایر وزارتخانه‌ها به اداره کل انتشارات و تبلیغات منتقل شدند.
محمد حجازی، عبدالرحمن فرامرزی مدیر روزنامه کیهان، حسینقلی مستعان داستان‌نویس، ابوالقاسم پاینده نویسنده، ابوالقاسم اعتصام‌زاده و مشفق همدانی اولین کارکنان رادیو بودند. برای تعیین خط مشی و سیاست رادیو شورای عالی انتشارات برپا شد با عضویت محمد قزوینی، محمدعلی فروغی، قائم غنی، علی‌اکبر سیاسی رئیس دانشگاه تهران، محمود افشار و علینقی وزیری.
مسئول تهیه و پخش اخبار رادیو خبرگزاری پارس بود که روزگاری آژانس پارس نام داشت. در ابتدای کار، آژانس پارس اخبار روزنامه‌ها را قیچی می‌کرد و به دست گویندگان رادیو می‌داد، اما پس از پنج سال، این آژانس به یک خبرگزاری جدی تبدیل شد که علاوه بر تهیه و پخش اخبار رادیو هر روز چهار شماره بولتن صبح و عصر از اخبار ایران و جهان تهیه می‌کرد.
گزارش‌های رادیویی نیز یا از طریق فرستنده سیار به طور زنده پخش میشد یا جریان رویداد، روی نوار، ضبط و در بخش اخبار از رادیو پخش میشد. اخبار خارجی از طریق تله تایپ که نقش خبرنگار را بازی می‌کرد، دریافت و سپس توسط مترجمان در مدت کوتاه ترجمه و برای تنظیم خبر رادیویی تحویل سردبیر اخبار میشد.
در طول این سال‌ها شبکه‌های رادیویی افزایش یافتند و هم اکنون شبکه‌های تخصصی همچون رادیو گفتگو، رادیو تجارت، رادیو جوان، رادیو سلامت، رادیو ایران، رادیو معارف، رادیو پیام، رادیو فرهنگ، رادیو قرآن، رادیو کرج و ... به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
نظر شما